บ้านจะเล็กหรือใหญ่...ก็ต้องมีระบบไฟที่ " พอดี "

          เวลาวางแผนสร้างบ้านหรือรีโนเวทบ้านใหม่ หลายคนให้ความสำคัญกับฟังก์ชันการใช้งาน วัสดุที่ใช้ หรือแม้แต่โทนสีผนัง แต่รู้ไหมว่า "ระบบไฟฟ้า" ก็เป็นอีกหนึ่งเรื่องที่ไม่ควรมองข้าม เพราะมันส่งผลกับทั้งความปลอดภัย การใช้พลังงาน และค่าใช้จ่ายในระยะยาว

โดยเฉพาะการเลือกระหว่าง ระบบไฟฟ้าแบบ 1 เฟส (Single-phase) หรือ 3 เฟส (Three-phase) ซึ่งคนทั่วไปอาจไม่ค่อยคุ้นเคยหรือคิดว่า "บ้านทั่วไปก็ใช้เหมือน ๆ กันหมด" แต่จริง ๆ แล้ว...บ้านแต่ละหลังมีความต้องการพลังงานไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับขนาดบ้าน จำนวนเครื่องใช้ไฟฟ้า และการใช้งานในชีวิตประจำวัน

ระบบไฟฟ้า 1 เฟส vs 3 เฟส เลือกแบบไหนให้เหมาะกับบ้านของคุณ?

          “ไฟในบ้าน” เป็นสิ่งที่เราใช้อยู่ทุกวัน แต่มีใครเคยสงสัยไหมว่า ระบบไฟฟ้าแบบไหนเหมาะกับบ้านของเราที่สุด?

เวลาออกแบบบ้าน นอกจากเรื่องฟังก์ชันและความสวยงามแล้ว “ระบบไฟฟ้า” ก็เป็นอีกหนึ่งหัวใจสำคัญที่ไม่ควรมองข้ามเลยค่ะ เพราะถ้าเลือกไม่เหมาะกับการใช้งานจริง อาจเจอปัญหาทั้งไฟตก ไฟดับ หรือแม้กระทั่งไฟช็อตได้

บทความนี้ เราจะพาไปทำความรู้จักกับ “ระบบไฟฟ้า 1 เฟส และ 3 เฟส” ว่าต่างกันยังไง และแบบไหนที่ควรเลือกใช้กับบ้านของคุณ

ระบบไฟฟ้า 1 เฟส (Single-phase)

          ระบบไฟฟ้าที่เจอกันบ่อยที่สุดในบ้านพักอาศัยทั่วไป ใช้ไฟแรงดัน 220 โวลต์ เดินสายแค่ 2 เส้น คือ สายไฟ (L) และสายนิวทรัล (N) ซึ่งต่อเข้ากับตู้เมนไฟบ้านเราโดยตรง

เหมาะสำหรับบ้านทั่วไปที่ใช้ไฟฟ้าในระดับปกติ เช่น

• บ้านที่มีเครื่องใช้ไฟฟ้ามาตรฐาน เช่น ทีวี ตู้เย็น พัดลม เครื่องซักผ้า ฯลฯ
• แอร์ประมาณ 2-3 ตัว ขนาด 12,000 - 20,000 BTU
• ไม่มีเครื่องใช้ไฟฟ้าที่กินไฟหนักเปิดพร้อมกันหลายเครื่อง

ข้อดีของระบบ 1 เฟส

• ติดตั้งง่าย ค่าลงทุนเบื้องต้นต่ำ
• ค่าอุปกรณ์ต่าง ๆ ไม่แพง
• เพียงพอกับการใช้งานของบ้านขนาดเล็ก-กลาง

ตัวอย่างบ้านที่ใช้ไฟฟ้า 1 เฟสได้เพียงพอ เช่น บ้านที่มีหลอดไฟฟลูออเรสเซนต์ 20 ดวง, พัดลม 4 ตัว, แอร์ 3 เครื่อง, ทีวี 3 เครื่อง และเครื่องซักผ้า 1 เครื่อง

ระบบไฟฟ้า 3 เฟส (Three-phase)

          ระบบไฟฟ้าสำหรับบ้านที่ใช้ไฟฟ้าปริมาณมาก ใช้แรงดัน 220/380 โวลต์ มีสายไฟทั้งหมด 4 เส้น ได้แก่ สายเฟส 3 เส้น (L1, L2, L3) และสายนิวทรัล 1 เส้น (N) ซึ่งจะกระจายไฟฟ้าแบบสมดุลให้กับอุปกรณ์ต่าง ๆ ภายในอาคาร

เหมาะกับบ้านหรืออาคารที่มีการใช้ไฟมาก เช่น

• บ้านหลังใหญ่ที่มีเครื่องใช้ไฟฟ้าหนักหลายชนิด
• บ้านที่ติดตั้ง EV Charger สำหรับรถยนต์ไฟฟ้า
• อาคารสำนักงานขนาดเล็กหรือโกดังขนาดย่อม
• บ้านที่ต้องการความเสถียรของพลังงานสูง

ทำไมบางบ้านจึงต้องเปลี่ยนมาใช้ 3 เฟส?

เพราะการเพิ่มเครื่องใช้ไฟฟ้าที่กินไฟหนักเข้าไปในบ้านที่ใช้ระบบ 1 เฟส อาจทำให้ไฟตก ไฟดับบ่อย หรือเกิดปัญหาด้านระบบไฟในระยะยาว หากระบบเดิมไม่รองรับพอกับโหลดที่เพิ่มขึ้น

ระบบ 3 เฟส ไม่ได้จ่ายไฟโดยตรงให้หลอดไฟหรือเครื่องใช้ไฟฟ้า แต่จะ “แบ่งไฟ” ออกเป็น 3 วงจรย่อย ทำให้แต่ละวงจรรับโหลดได้สมดุลมากขึ้น จึงปลอดภัยและเสถียรกว่า

บ้านของคุณควรเลือกใช้ระบบไฟแบบไหน?

          ลองเช็กจากลักษณะบ้านและการใช้งานไฟฟ้าของคุณดูค่ะ

ใช้ระบบไฟฟ้า 1 เฟส

• บ้านทั่วไปหรือคอนโดมิเนียมขนาดเล็ก-กลาง
• ใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าทั่วไป ไม่เปิดหลายเครื่องพร้อมกัน
• ต้องการประหยัดต้นทุนการติดตั้งและอุปกรณ์

พิจารณาระบบไฟฟ้า 3 เฟส

• บ้านหลังใหญ่ ใช้ไฟหนัก
• มี EV Charger หรือแอร์หลายตัว
• เปิดเครื่องใช้ไฟฟ้าหลายชิ้นพร้อมกัน
• ต้องการไฟเสถียร ไม่สะดุดเวลาใช้งาน
• มีแผนจะต่อเติมเป็นอาคารพาณิชย์ในอนาคต

การเปลี่ยนจาก 1 เฟส เป็น 3 เฟส ไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องมีการขออนุญาตจากการไฟฟ้า, ขยายหม้อแปลง และวางแผนโหลดไฟใหม่ โดยวิศวกรไฟฟ้าที่เชี่ยวชาญ

ไฟบ้าน 1 เฟส VS 3 เฟส ต่างกันยังไง ใช้แบบไหนถึงจะเหมาะ?

          รู้ไหมว่า ไฟส่องสว่างในบ้าน โดยเฉพาะบ้านที่ใช้ระบบ 3 เฟส จะมีการ “กระจายโหลด” ให้ไฟในแต่ละโซนไม่ตกหรือกระพริบ เช่น ถ้ามีหลอดไฟจำนวนมาก หรือระบบ Smart Lighting ที่ซับซ้อน ระบบ 3 เฟสจะช่วยให้แสงไฟสม่ำเสมอและไม่รวน

แนะนำว่า ถ้าการใช้งานหลักยังคงเป็นเพียงแค่ไฟส่องสว่างทั่วไป การใช้ระบบไฟแบบ 1 เฟสก็เพียงพอแล้ว แต่ถ้าในบ้านเริ่มมีการใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าหนัก หรือระบบไฟที่ซับซ้อนมากขึ้น เช่น แอร์หลายตัวพร้อมกัน, เครื่องครัวไฟฟ้าหลายจุด หรือระบบควบคุมอัตโนมัติทั้งหลัง ก็ควรพิจารณาเปลี่ยนเป็น 3 เฟส เพื่อรองรับโหลดได้เสถียรและปลอดภัยยิ่งขึ้น เพราะความแตกต่างระหว่างระบบ 1 เฟสกับ 3 เฟส ไม่ได้อยู่แค่เรื่องไฟกระพริบ แต่รวมถึงประสิทธิภาพการจ่ายไฟ การรองรับการใช้งานหนัก และความปลอดภัยของระบบไฟฟ้าทั้งหมดด้วย

สรุป: วางแผนระบบไฟให้ดีก่อนสร้างบ้าน

การเลือกระบบไฟฟ้าให้เหมาะกับบ้านเป็นเรื่องสำคัญที่ส่งผลทั้งต่อการใช้งานในชีวิตประจำวันและค่าใช้จ่ายในระยะยาว

• บ้านทั่วไป ใช้ระบบ 1 เฟสก็เพียงพอแล้ว
• บ้านที่ใช้ไฟฟ้าหนัก หรือมี EV / Smart Home ควรพิจารณา 3 เฟส

ก่อนตัดสินใจ แนะนำให้ปรึกษาวิศวกรไฟฟ้า เพื่อวางแผนให้เหมาะกับขนาดบ้านและไลฟ์สไตล์ของคุณในระยะยาว

เราให้ความสำคัญกับการออกแบบบ้านที่รองรับการใช้งานได้ครบทุกด้าน ไม่ใช่แค่เรื่องดีไซน์ภายนอก แต่รวมถึงระบบต่าง ๆ ภายในบ้าน โดยเฉพาะระบบไฟฟ้าที่ต้องสอดรับกับพฤติกรรมการใช้งานของผู้อยู่อาศัยในแต่ละบ้าน เราแนะนำให้ลูกค้าแจ้งข้อมูลด้านการใช้งานไฟฟ้า เช่น จำนวนเครื่องใช้ไฟฟ้าหนัก ความต้องการใช้ EV หรือระบบสมาร์ทโฮม ให้กับผู้ออกแบบตั้งแต่เริ่มต้น เพื่อให้สามารถวางระบบและเลือกใช้เฟสที่เหมาะสมได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งในปัจจุบันและรองรับอนาคตได้อย่างยืดหยุ่น